سرطان کبد معمولاً زمانی تشخیص داده میشود که هنوز علائم واضحی ندارد. به همین دلیل آزمایشهای خونی و تصویربرداری نقش مهمی در تشخیص زودهنگام این بیماری دارند. مهمترین تست خونی برای بررسی سرطان کبد، AFP است، اما تستهای تکمیلی دیگر نیز بر اساس نظر پزشک انجام میشود.
چه زمانی باید آزمایش سرطان کبد بدهیم؟
پزشکان معمولاً این آزمایش را در شرایط زیر توصیه میکنند:
آزمایشهای مهم برای تشخیص سرطان کبد
1) آزمایش AFP (آلفا فتوپروتئین)
مهمترین تست خونی است که برای غربالگری و تشخیص سرطان کبد استفاده میشود.
نکته: بالا بودن AFP همیشه به معنای سرطان نیست؛ گاهی التهاب، بارداری یا بیماریهای کبدی هم آن را افزایش میدهند.
2) تست AFP-L3%
این تست برای تشخیص دقیقتر به همراه AFP استفاده میشود. درصد بالای AFP-L3 معمولاً با تومورهای بدخیم ارتباط دارد.
3) آزمایش DCP یا PIVKA-II
یکی از جدیدترین تستهای تشخیصی برای سرطان کبد است.
4) آزمایش عملکرد کبد (LFT)
این تستها به پزشک نشان میدهند که کبد در چه وضعیتی قرار دارد.
شامل موارد زیر است:
-
AST
-
ALT
-
ALP
-
بیلیروبین
-
آلبومین
اگر این آنزیمها بالا باشند، احتمال آسیب کبدی یا ضایعه وجود دارد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
5) مارکرهای تکمیلی در صورت نیاز پزشک
-
CA 19-9
-
CEA
-
تستهای ویروسی HBV و HCV
-
تست ژنتیکی در موارد خاص
آزمایش نیست، اما مهم: سونوگرافی و MRI
برای تشخیص قطعی، معمولاً آزمایش خون به تنهایی کافی نیست. پزشک به همراه آن این روشها را توصیه میکند:
سونوگرافی کبد
اولین روش تصویربرداری برای بررسی ضایعات.
MRI یا CT Scan
اگر سونوگرافی مشکوک باشد، این روشها انجام میشود تا نوع و اندازه ضایعه مشخص شود.
آزمایش سرطان کبد در منزل (ویژه طبیب یاب)
اگر بیمار امکان مراجعه به آزمایشگاه ندارد، میتواند نمونهگیری در منزل انجام دهد.
نتیجه تستهایی مثل AFP و LFT معمولاً بین 24 تا 48 ساعت آماده میشود.
سوالات متداول
آیا AFP تشخیص قطعی سرطان کبد است؟
خیر. AFP فقط یک مارکر است؛ برای تشخیص قطعی باید سونوگرافی، CT یا MRI نیز انجام شود.
آیا ممکن است سرطان کبد با AFP طبیعی باشد؟
بله، در برخی افراد مبتلا، مقدار AFP طبیعی است. به همین دلیل تست DCP و تصویربرداری تکمیلی انجام میشود.
هزینه آزمایش سرطان کبد چقدر است؟
بسته به آزمایشگاه متفاوت است، اما معمولاً:
آزمایش سرطان کبد ناشتاست؟
خیر، بیشتر تستها نیازی به ناشتایی ندارند؛ تنها برخی تستهای تکمیلی ممکن است ناشتایی بخواهند.
جمعبندی
آزمایش سرطان کبد شامل مجموعهای از تستهای خونی مانند AFP، AFP-L3، DCP و آزمایش عملکرد کبد است. تشخیص دقیق این بیماری نیازمند ترکیب آزمایش خون و تصویربرداری است. انجام این تستها بهخصوص برای افراد با ریسک بالا ضروری است.